De-traditionalization, gender and new forms of ideology in former Yugoslavia a case study from northern Croatia.
Štefica Fiolić
T.11, 2 (2012), s. 121-131,[1]
Artykuł podejmuje polemikę z rozpowszechnionym przekonaniem o sprzyjaniu reakcyjnej etnicznonacjonalistyczncj ideologii, rozwijającej się od lat 80. w krajach byłej Jugosławii, pojawieniu się patriarchalnych relacji genderowych lub ich rewitalizacji na podstawie tradycyjnych relacji płciowych. Odwołując się do zaproponowanej przez Detleva Claussena koncepcji Alltagsreligion (religii życia codziennego), a więc religii, która - w przeciwieństwie do nowoczesnych ideologii - nie rości sobie praw do prawdy, ale raczej oferuje zbiór sfragmentaryzowanych przekonań i twierdzeń. Autorka poddaje analizie to, w jaki sposób zaproponowane w dyskursie etnicznym ujęcia płci pozwalają kobietom i mężczyznom radzić sobie z indywidualnymi i zbiorowymi kryzysami poprzez odwołanie się do treści ideologicznych. Teoretyczna dyskusja poparta jest analizą materiału empirycznego, zebranego podczas badań terenowych w północnej Chorwacji w 2008 roku oraz wywiadów biograficznych. Autorka przygląda się również temu, w jaki sposób codzienne religijne interpretacje stają się częścią naukowych przekonań na temat płci i relacji genderowych.
Contrary to the widely held notion that in the context of reactionary, ethno-nationalist ideology since the 1980 patriarchal gender relations were either revitalized from old traditions or merely invented, this presentation suggests a change of perspective. Based on Detlev Claussen's concept of Alltagsreligion (everyday religion), which as modem ideology does not lay a claim to truth but rather offers a set of flexible and fragmented cer- tainties and prejudices, this paper discusscs how ethnic notions of gender allow women and men to deal with individual and collective crises albeit in an ideological - yet speciflcally modem - manner. The theoretical discussion will be linked to ethnographic observations made during field work in northern Croatia in 2008 and to biographical-narrativc interviews. From the insights gained, the paper will also examine how everyday religious interpretations have become part of contemporary scientific opinion.