Proces odrodzenia praw amerykańskich ludów rdzennych na przykładzie „prawa do ziemi" kanadyjskich Inuitów.
Grzegorz Bonusiak
T. 13, 2 (2014), s. 85-101, [1]
The Inuit lives in the areas attending along the Arctic Circle, from the Aleutians and Alaska, the northern part of Canada, to belonging to Denmark Greenland. The census of 2006 showed there is about 50 thousand of Inuit in Canada. In the second half of the twentieth century they joined the efforts to change the situation of indigenous peoples residing in the territory of Canada. Initially marginalized and neglected by the white majority, they were able to resist the dominant culture and maintain their own individuality, and even to earn the right to decide of their own fate. They have successfully used the processes occurring in the international arena and domestic politics in Canada, combining their efforts with those of the American Indians. As with other aboriginal people around the world, for the Inuit an extremely important issue was the possession and use of land and its resources. The crowning of their efforts was the creation from the areas inhabited by them a separate territory of Nunavut. This paper presents the process of revival of the Canadian Inuit and the current scope of their autonomy. It draws attention to the conditions and processes linking them with the American Indians and the Métis, and to the issues and consequences of differences in the fate and status of the Inuit. The problem of „land rights" and different from European understanding of it was particularly brought into prominence.
Inuici zamieszkują tereny rozciągające się wzdłuż koła podbiegunowego, od Aleutów i Alaski, przez północną część Kanady, aż po należącą do Danii Grenlandię. Spis powszechny z 2006 roku wykazał, że w Kanadzie mieszka ich około 50 tysięcy. W II połowie XX wieku włączyli się oni do działań zmierzających do zmiany sytuacji ludów rdzennych zamieszkałych na terytorium Kanady. Początkowo marginalizowani i niedostrzegani przez białą większość byli w stanie skutecznie przeciwstawić się dominującej kulturze i utrzymać własną odrębność, a nawet uzyskać prawo do decydowania o własnych losach. Z sukcesem wykorzystali procesy występujące na arenie międzynarodowej i w polityce wewnętrznej Kanady, łącząc swe dążenia z działaniami Indian. Tak jak dla innych aborygenów rozsianych po całym świecie, tak i dla Inuitów zagadnieniem niezwykłej wagi było posiadanie i wykorzystanie ziemi i jej zasobów. Ukoronowaniem ich wysiłków stało się utworzenie z części zamieszkanych przez nich obszarów odrębnego terytorium Nunavut. Artykuł przedstawia proces odrodzenia kanadyjskich Inuitów i obecny zakres ich samodzielności. Zwraca uwagę na uwarunkowania i procesy łączące ich z Indianami i Metysami, a także na przesłanki i konsekwencje odmienności losów i statusu Inuitów. Szczególnie wyeksponowany został problem „prawa do ziemi" i różne od europejskiego jego rozumienie.