City, countryside and nature as discursive devices used to strengthen the national identity in Icelandic cinematography.
Sebastian Konefał
T. 13, 3 (2014), s. 61-78, [1]
Since its inception the Icelandic film industry has used the strategy of combining telluric elements with nationalistic narratives. In many films one may also find visual structures that can be linked with the 'tourist gaze'- the term as we know it from the texts of John Urry. Despite a focus on some unique qualities of Icelandic nature and its cultural heritage (that can be attractive to foreign viewers) the specificity of cinematic production processes on the island belong to the structure of local, national cinema. Moreover, the 1980s, considered as the time of the rebirth of the Icelandic film industry and its rapid modernization, are full of films containing conservative or leftist telluric topics which are difficult for foreign audiences to understand. A new, transnational quality of Icelandic film features began with the film debut of Friđrik Þór Friđriksson in 1987. His fusion of modernist and postmodernist plots has encouraged other filmmakers to start the process of re-interpretation of the classic narrative structures, and to render the ironic demystification of some nationalistic themes.
Kinematografia islandzka od swoich początków wykorzystywała strategię łączenia motywów tellurycznych z metaforyzowanymi elementami narracji o wydźwięku nacjonalistycznym. W wielu filmach z ojczyzny skandynawskich sag można odnaleźć także struktury wizualne dające się wpisać w ramy spojrzenia turystycznego - terminu znanego między innymi z tekstów Johna Urry'ego. Pomimo akcentowania w nich atrakcyjnej dla zagranicznych odbiorców wizji unikalnego ukształtowania i przyrody wyspy oraz podkreślania wyjątkowości jej kulturowego dziedzictwa, specyfika procesów produkcji kinowej w Islandii lokowała większość powstałych tam filmów w ramach kina narodowego. Co ciekawe, również lata 80. XX wieku, uważane za okres odrodzenia islandzkiej kinematografii i jej unowocześnienia, charakteryzuje nasycanie wątków tellurycznych trudną do zrozumienia za granicą konserwatywną lub lewicową perspektywą. Dopiero korzystająca z modernistycznych i postmodernistycznych zabiegów twórczość debiutującego fabularnie w roku 1987 Friđrika Þóra Fnđrikssona stanie się drogowskazem dla innych filmowców do poddawania reinterpretacji klasycznych struktur narracyjnych, ironicznej reinterpretacji wątków nacjonalistycznych i kręcenia produkcji o charakterze transnarodowym.