Wprowadzenie - mniejszości narodowe i etniczne w badaniach socjologicznych po 1989 roku tożsamości, teorie, badania.
Sławomir Łodziński, Maria Szmeja, Katarzyna Warmińska
T. 13, 3 (2014), s. 9-28, [1]
In the last quarter-century many works on ethnic relations and the situation of the various national and ethnic groups in Poland have been published. We may still talk about the strong and visible development of ethnic studies in our country with the participation of both sociologists and anthropologists (ethnologists), as well as representatives of other social sciences: historians, political scientists, lawyers, etc. An overview of publishing and institutional achievements concerning national minorities in Poland shows that the issue of ethnicity in social reality has been heavily exploited by sociology. On the other hand, a real challenge remains considering the shortage of: cross-sectional publications of the entire range of ethno-linguistic diversity of Polish society and its individual groups; studies linking ethnic studies with the important theoretical issues; and work defining sociological research in this field for the next decade, as in Antonina Kloskowska's book „Kultury narodowe u korzeni".
Ponad dwie dekady, które minęły od początku okresu transformacji ustrojowej przyniosły znaczące zmiany w sferze stosunków etnicznych w Polsce. Problematyka etniczna, mimo że nie lokuje się w centrum uwagi polskich socjologów, nadal jednak pozostaje tematem atrakcyjnym ważnym dla wielu z nich. Z tego powodu rodzi się wiele pytań. Czy obserwowane i badane w ostatnich dziesięcioleciach zjawiska etniczne pozwalają na sformułowanie szerszej refleksji nad modelem polskiej etniczności? Czy to, co dzieje się w tej sferze stosunków społecznych jest specyficzne dla kraju i kultury, czy ma wymiar ponadlokalny? Czy nadal kluczowe dla socjologów etniczności są, jak to miało miejsce w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, zagadnienia związane z odradzającą się tożsamością kulturową i tradycją tych grup? Czy w centrum lokuje się wizja etniczności jako „spółki z o.o.", parafrazując tytuł jednej z ostatnio wydanych książek mówiącej o komercjalizacji i instrumentalizacji etniczności? A może istotna jest „politycyzacja" tej sfery życia wyrażająca się w analizach polityki tożsamości czy walki o podmiotowość społeczną. Tak zakreślona tematyka pozwala na uzyskanie odpowiedzi nie tylko na pytanie, co socjologowie etniczności obecnie badają, ale tez do jakich teorii odnoszą się. Wspomniane wyżej problemy znajdą swoje rozwiązanie na łamach tego tomu.