Between the waste land and no place - Christopher Nolan’s futuristic dystopia Interstellar (2014).
Patrycja Podgajna
T. 15, 2 (2016), s. 51-55, [1]
Since the 1990s the number of dystopian films projecting apocalyptic visions of global catastrophe and dramatizing an ecological agenda has radically increased. Much of this trend is inspired by anxieties about the future repercussions of today’s actions and the collective responsibility for the future of our planet. One film that aptly represents this category is Christopher Nolan’s futuristic dystopia Interstellar (2014). Blending generic conventions of space-travel, science-fiction and moral fable, the film, with its bleak vision of ecological disaster, social unrest, and economic decline, clearly evokes the dystopian paradigm in which the projected reality is perceived as significantly worse than the here and now (sensu Sargent 1994:5). However, contrary to many dystopias offering nihilistic or anti-utopian denouements, Christopher Nolan’s apocalyptic vision clearly posits a progressive and definite possibility of utopian impulse, which is encapsulated by the final resolution of the global catastrophe. The core of the argument is that the neutralization of the dystopian impulse and the resulting projection of the utopian vision are facilitated by the imposition of an interstitial space constructed in the vein of postmodern poetics: an ambiguous fifth dimensional library, in which books perform a two-fold function. While intratextually, they serve as a catalyst between the tangibly dystopian present and the possibly utopian future, extratextually, they function as a universal mode of communication transcending the constraints of time and space.
Już od lat 90. liczba filmów dystopijnych ukazujących apokaliptyczne wizje globalnej katastrofy oraz poruszających kwestie ekologiczne znacznie wzrosła. W dużej mierze zjawisko to związane jest z rosnącą obawą przed destrukcyjnymi skutkami działalności człowieka oraz z coraz większym poczuciem odpowiedzialności za przyszłość naszej planety. Futurystyczna dystopia Christophera Nolana Interstellar to film, który doskonale wpisuje się w tę kategorię. Rozgrywający się w niedalekiej przyszłości Interstellar ukazuje Amerykę oraz resztę świata nie tylko w stanie ekonomicznego, politycznego oraz technologicznego kryzysu, ale przede wszystkim na skraju ekologicznej katastrofy: z powodu klęski ludzkości grozi głód, a Ziemi zagłada. W obliczu globalnego zagrożenia Cooper, dawny pilot NASA, wraz z grupą naukowców pod kierownictwem profesora Branda wyrusza na międzygalaktyczną ekspedycję, która zakłada podróż przez tunel czasoprzestrzenny w okolicach Saturna w celu znalezienia planety mogącej posłużyć ocalałym ludziom jako drugi dom. Główna teza niniejszego artykułu zakłada, iż neutralizacja impulsów dystopijnych, skutkująca projekcją świata utopijnego, jest możliwa dzięki wprowadzeniu przestrzeni pogranicznej skonstruowanej według poetyki postmodernistycznej – pięciowymiarowej biblioteki – w której książki pełnią podwójną funkcję. Na płaszczyźnie tekstowej służą jako łącznik pomiędzy dystopijną teraźniejszością a utopijną przyszłością, natomiast na płaszczyźnie pozatekstowej funkcjonują jako uniwersalne medium komunikacji przekraczające granice czasu i przestrzeni.